De Zweden

Een groot en charmant deel van reizen –als je je ogen en oren open houdt tenminste- bestaat uit het botsen met culturen (om dhr. R.P.M. Luijten te citeren). In Zweden heb ik inmiddels al heel wat afgebotst en ben ik al vrij bekend met belangrijke rituelen en gebruiken in de Zweedse cultuur. Daarbij ontdek je tijdens dit botsen niet alleen belangrijkheden van het buitenland waarin je verblijft, maar word je zo nu en dan ook geconfronteerd met eigenaardigheden uit je eigen cultuur waar je van kinds af aan mee opgegroeid bent en die je altijd als normaal beschouwde. Een overzicht:

De Zweden
- Waarschijnlijk het belangrijkste ritueel waar elke Zweed zich mee kan identificeren en wat als Zeer Belangrijk en Essentieel in de Zweedse cultuur wordt beschouwd is Fika. Zowel als zelfstandig naamwoord en werkwoord gebruikt (als in: You wanna go for Fika? Of ‘They’re Fika’ing) is dit een fenomeen dat is de eerste instantie verdacht veel op ordinair theeleuten lijkt, maar nader onderzoek onthult dat er heel wat meer achter schuilt. Fika is op de eerste plek een belangrijk sociaal gebeuren, waarbij thee en koekjes meer een bijzaak zijn dan een hoofdonderdeel. Voordat je aan Fika begint, weet je nooit hoe lang je aan het babbelen bent. De ene keer zit je na 15 minuten weer achter de computer, de andere keer zit je 2 uur later nog steeds te Fika’en. Geen excuus nodig hiervoor, want Fika op zichzelf is genoeg excuus om 2 uur niet te werken.
Fika is überhaupt niet aan tijd gebonden. Zo wilde het toeval dat labgenootje x me verwittigde van het feit dat ze diezelfde avond om 9 uur een date met jongen y had. Op mijn vraag wat ze gingen doen was het antwoord: ‘we’re going for Fika!’ Onnozel als ik ben antwoordde ik: ‘but.. I thought you could only do Fika in the afternoon..’, waarop mijn labcollega schaterlachend antwoordde: ‘no honey, it’s never too late for Fika.’
Needless to say: je bent niet in Zweden geweest als je niet Fika mee gemaakt hebt.

- Ook karakteristiek voor de Zweedse persoonlijkheid –algemeen bekend onder de meeste buitenlandse studenten- is passieve agressiviteit. In tegenstelling tot de gemiddelde lompe Nederlander die heel hard ‘Excuses!’ roept of je zelfs een kleine duw geeft als je hem dan wel haar in de weg staat, pakken Zweden het anders aan. Een Zweed zal nooit roepen, een Zweed zal nooit duwen. Een Zweed zal zo dicht mogelijk achter je gaan staan (tot op het enge toe) en door middel van kleine zuchten in je oor te kennen geven dat hij dan wel zij er graag langs wil. In de eerste instantie verward over al dit gezucht in mijn oor, begin ik er langzaam aan te wennen en kan ik dit awkward moment zorgvuldig ontwijken door al aan de kant te gaan als iemand ongepast dicht achter me komt staan.
Hoe verwarrend het ook is, passieve agressiviteit werkt, en nu weet ik ook waarom mensen me hier raar aankijken als ik ze op zijn Hollands aan de kant duw.

- Voedsel waar Zweden trots op zijn en wat ze maar wat graag naar binnen smikkelen is de Cinnamon Bun ofwel Kanelbulle. Deze liefde gaat zo ver dat er zelfs een speciale feestdag is voor dit verrukkelijke broodje, te weten Cinnamon Bun Day (goh). Op 4 Oktober had ik het geluk deze dag mee te mogen maken, en compleet gek te worden van de kaneelgeur die over (ja, écht OVERAL) hing. Nomnomnom.

Kleine opvallendheden:
- In Zweedse treinen kun je gewoon naar de WC gaan als de trein stilstaat bij een perron, aangezien Zweden wel zo hygienisch zijn menselijke uitwerpselen niet op het spoor te dumpen.
- De nationale sport in Zweden is niet ons geliefde voetbal, maar ijshockey. Verwarrend moment toen ik er na uitnodiging voor een ‘hockey-match’ vanuit ging dat het ordinair grashockey betroef, en op de dag zelf in een ijskoude arena tussen schreeuwende mannen belandde.
- De lucht in Zweden is droog, heel droog. Wat betekent dat de dagcrème niet aan te slepen is en ik de afgelopen 3 maanden geen moment zonder statisch haar heb doorgebracht.

De Nederlanders
- Waar in de wereld je ook verblijft, aan sommige dagelijkse bezigheden kun je niet ontkomen, en opvallend genoeg zijn het vaak deze kleine bezigheden waarbij culturele verschillen al naar voren komen. Neem de afwas: een tamelijk onschuldige dagelijkse bezigheid waar moeilijk veel discussie over te voeren is, zou je denken. Nu wil het feit dat ik persoonlijk ondervonden heb dat Nederlanders onder menig buitenlander om één ding bekend staan. Wij (ja, alle Nederlanders) laten –o, gruwel- de zeep op de afwas zitten als we deze in het druiprek zetten. (!!) Dit in tegenstelling tot de rest van de wereld, die de zeep van het inmiddels schone object spoelt alvorens het in het druiprek te plaatsen. Vervolgens heb ik ook ondervonden dat het zowaar mogelijk is over dit feit een twee uur durende discussie met scherpe argumenten te voeren. Beschaamd moet ik erbij vermelden dat ik deze discussie namens Nederland verloren heb, omdat ik niks in had te brengen tegen het argument: ‘but if you take a shower, do you also use soap and then turn off the shower and dry yourself before washing off the soap?’ Geef toe, fair enough, het is een punt.
Mijn verwoede pogingen om te integreren in andere culturen en netjes de zeep van de afwas de spoelen mogen helaas niet baten. Inmiddels word ik totaal gediscrimineerd op Nederlands-zijn met een afwas-verbod in menig Zweeds huishouden. Ik kan zeggen dat ik er tot nu toe weinig problemen mee heb.

- Een andere dagelijkse bezigheid waar je moeilijk aan kunt ontkomen, is communiceren. Zo ben ik al communicerende op het volgende feit gewezen waarvan ik vermoed dat de gemiddelde Nederlander het zich niet realiseert. Wij (ja, alle Nederlanders) spreken –o, gruwel- de letter ‘v’ uit als een ‘f’. En ja, ook hier heb ik een twee uur durende discussie met scherpe argumenten over gevoerd. En ja, ook hier moet ik beschaamd erbij vermelden dat ik deze discussie namens Nederland verloren heb. Voor de lezers die de proef op de som willen nemen, spreek ‘viva la vida’ uit zoals je het normaal zou uitspreken, en luister naar jezelf. Nog beter, luister naar een buitenlander (in mijn geval een Zweedse en een Braziliaan) die het uitspreekt en vergelijk het met je eigen uitspraak. Ik heb het echt geprobeerd, maar de Nederlandse ‘v’ is in andere talen een ‘f’, en de Nederlandse ‘f’ bestaat in andere talen überhaupt niet. Gelukkig kan ik zeggen dat ik ook hier weinig problemen mee heb.

Tot zover dit inzicht in de Zweedse en Nederlandse cultuur.
Voor alle mensen die zich afvragen ‘Is het al vroeg donker in Zweden? Is het al koud in Zweden? Zie je de zon nog wel eens in Zweden?’: Ja (rond 14.30 is het compleet donker), ja (er ligt op het moment een halve meter sneeuw) en nee (ik ga morgen vitamine D pillen halen en word graag op de hoogte gehouden van het feit of de zon überhaupt nog bestaat).